Tổng quan về HyperLiquid
HyperLiquid là gì?
Hyperliquid là một sàn giao dịch phi tập trung chuyên về phái sinh (Perpetual DEX) được xây dựng trên một blockchain Layer 1 cùng tên, cho phép người dùng thực hiện các lệnh long/short với mức đòn bẩy lên tới x50.
Token quản trị của hệ sinh thái, HYPE, được sử dụng để tham gia staking, thanh toán phí giao dịch và có tiềm năng trong các chương trình khuyến khích và quản trị mạng lưới.
Hyperliquid nổi tiếng với khả năng cung cấp đòn bẩy cao và đã thu hút sự chú ý lớn từ cộng đồng tiền điện tử. Tuy nhiên, trong vài ngày qua, Hyperliquid đã vướng vào một số lùm xùm đáng kể, đặc biệt liên quan đến token JELLY (hay JELLYJELLY). Dưới đây là tóm tắt những gì đã xảy ra dựa trên thông tin cập nhật đến ngày 29/3/2025:
Các sản phẩm của HyperLiquid gồm:
- Hyperliquid blockchain: Là blockchain L1 dựa trên bộ công cụ Tendermint của Cosmos và hoạt động với cơ chế đồng thuận Proof of Stake.
- Hyperliquid L1 sẽ đưa cơ chế order-book của Hyperliquid có thể hoạt động fully on-chain (hoàn toàn on-chain) để loại bỏ sự phụ thuộc vào các thực thể tập trung khác.
- Hyperliquid đề cao tính phi tập trung khi nhận thấy một số DEX phái sinh khác sử dụng cơ chế orderbook off-chain để xử lý giao dịch sẽ thao túng kết quả lệnh dẫn đến việc thiếu minh bạch với người dùng.
- Hyperliquid Perpetual DEX: Sàn HyperLiquid Perpetual DEX là sản phẩm chính của đội ngũ, với giao diện hoàn toàn tương tự với các sàn CEX. Thậm chí một số người có thể lầm tưởng HyperLiquid là sàn giao dịch tập trung Nhờ giao diện dễ sử dụng và hỗ trợ nhiều cặp tài sản, khối lượng giao dịch trên HyperLiquid đã chạm mức 176 tỷ USD với 128,000 người dùng.
- Trong hệ thống này chúng ta để ý tới Vault, nơi cho phép người dùng cung cấp thanh khoản cho HyperLiquid và nhận lợi nhuận từ những lệnh giao dịch đã bị thanh lý của nhà đầu tư. Trong đó, Hyperliquidity Provider (HLP) là Vault do chính Hyperliquid tạo ra để thực hiện việc tạo lập thị trường (MM) và cũng đóng vai trò là 1 trader trong nền tảng. Người dùng có thể tạo Vault riêng.
- Ngoài ra có dịch vụ khác là NFTfi, là một loại tài sản tượng trưng cho giá trị của các bộ sưu tập NFT Bluechip như MAYC, BAYC, DeGods… Mục đích của việc HyperLiquid tạo token NFTfi là tạo thêm sân chơi cho nhà đầu tư, cho phép người dùng có thể long/short các bộ sưu tập NFT.
Cơ chế của HyperLiquid
Cuộc chơi trên perp dex Hyperliquid đơn giản gồm:
- Long thủ vs Short thủ
- HLP Vault với vai trò là người bơm thanh khoản
Khi lượng long thủ và short thủ tương đương nhau, họ sẽ tự bảo đảm thanh khoản cho nhau, và HLP Vault sẽ can thiệp rất ít. Vì khi đó một bên bị thanh lý thì số tiền thanh lý đó sẽ được chuyển thành lợi nhuận của bên kia.
Khi mà lượng long thủ và short thủ lệch nhau quá nhiều. Giả sử khi lượng long thủ quá nhiều và giá token tăng có lợi cho long thủ, lượng thanh khoản cho PNL của long thủ (đến từ short thủ bị thanh lý) sẽ ko đủ. Đó là lúc HLP Vault vào cuộc để tiếp quản các vị thế đó và chi trả PNL cho long thủ nếu họ chốt, vì thanh khoản của short thủ không đủ để trả, nếu không tiếp quản thì long thủ sẽ khó mà chốt được lệnh, và như vậy hệ thống hoạt động không mượt.
Cũng chính cơ chế này dẫn đến nhiều vấn đề của Hyperliquid trong thời gian gần đây.
Một số vụ việc liên quan đến Hyperliquid gần đây
Lệnh LONG ETH 200 triệu đô và rủi ro HLP phải đối mặt
Thông tin vụ việc
Vào đầu tháng 3/2025, Đây là một sự kiện đáng chú ý, không chỉ vì số tiền khổng lồ liên quan mà còn vì những hậu quả và nghi vấn mà nó để lại.
Vào khoảng đầu tháng 3/2025, Hyperliquid đã trở thành một trong những nền tảng giao dịch phi tập trung (DEX) phổ biến nhất cho hợp đồng tương lai vĩnh cửu, nhờ vào tốc độ giao dịch nhanh, phí thấp và khả năng cung cấp đòn bẩy cao (lên đến 50x hoặc hơn trên một số cặp giao dịch). Ethereum (ETH), với vai trò là một trong những tài sản lớn và có thanh khoản cao trên thị trường tiền điện tử, là một trong những cặp giao dịch chính trên Hyperliquid.
Trong thời điểm này, có một “crypto whale” đã tận dụng đòn bẩy 50x trên Hyperliquid để mở vị thế LONG đối với Ethereum (ETH) với quy mô hơn 200 triệu USD. Whale này – sau này được nhà điều tra blockchain ZachXBT cáo buộc là William Parker, một hacker người Anh – đã thực hiện một chiến lược giao dịch táo bạo:
- Họ nạp một lượng lớn vốn (ước tính khoảng 4-5 triệu USD) vào Hyperliquid.
- Sử dụng đòn bẩy 50x, whale mở vị thế dài ETH với tổng giá trị danh nghĩa (notional value) vượt quá 200 triệu USD. Điều này có nghĩa là với mỗi 1% biến động giá ETH, vị thế có thể lãi/lỗ hàng triệu USD.
Sau đó thì ETH tăng giá mạnh, được cho là do tâm lý tích cực từ việc Ethereum Foundation công bố lộ trình nâng cấp mạng mới. Giá ETH tăng khoảng 5-7% trong vòng 48 giờ. Và với đòn bẩy 50x, whale này đã kiếm được lợi nhuận khoảng 1,8 triệu USD từ sự tăng giá này. Cụ thể:
- Giả sử giá ETH tăng 6%, với vị thế 200 triệu USD, lợi nhuận danh nghĩa là 12 triệu USD.
- Tuy nhiên, sau khi trừ đi vốn ban đầu và phí giao dịch, lợi nhuận thực tế rơi vào khoảng 1,8 triệu USD.
Khi whale đóng vị thế để chốt lời, quy mô giao dịch khổng lồ này đã gây áp lực lớn lên Hyperliquidity Provider Vault (HLP) – quỹ thanh khoản của Hyperliquid, vốn đóng vai trò đối ứng cho các giao dịch đòn bẩy. HLP được báo cáo đã lỗ khoảng 4 triệu USD, do không thể cân bằng kịp thời các vị thế đối lập.
Phản ứng của Hyperliquid
- Hyperliquid ban đầu không công khai chi tiết về vụ việc, nhưng sau áp lực từ cộng đồng, họ thừa nhận rằng một “giao dịch bất thường” đã khiến HLP chịu lỗ đáng kể.
- Đội ngũ cam kết không để người dùng thông thường bị ảnh hưởng và sử dụng quỹ dự phòng để bù đắp khoản lỗ của HLP.
- Tuy nhiên, họ không đưa ra biện pháp cụ thể nào để ngăn chặn các vụ việc tương tự trong tương lai, khiến nhiều người đặt câu hỏi về khả năng quản lý rủi ro của nền tảng.
Phân tích kỹ thuật và rủi ro hệ thống
Vụ việc này phơi bày một số lỗ hổng trong thiết kế của Hyperliquid:
- Đòn bẩy quá cao: Việc cho phép đòn bẩy 50x trên một tài sản lớn như ETH, dù có thanh khoản tốt, vẫn tạo ra rủi ro lớn. Nếu giá biến động ngược chiều, whale có thể bị thanh lý, nhưng trong trường hợp này, họ đã tận dụng thành công xu hướng tăng.
- HLP không đủ mạnh: HLP là quỹ thanh khoản tập trung, được thiết kế để hấp thụ lỗ từ các giao dịch thất bại hoặc biến động lớn. Tuy nhiên, với quy mô vị thế 200 triệu USD, HLP rõ ràng không đủ khả năng đối phó, dẫn đến khoản lỗ 4 triệu USD.
- Thiếu cơ chế giới hạn: Hyperliquid dường như không có giới hạn rõ ràng về quy mô vị thế tối đa mà một người dùng có thể mở, đặc biệt với các tài sản lớn như ETH. Điều này khác với nhiều sàn tập trung (CEX) như Binance, nơi có ngưỡng giao dịch tối đa để giảm thiểu rủi ro hệ thống.
Tác động và tranh cãi
- Danh tiếng bị ảnh hưởng: Vụ việc này làm dấy lên lo ngại về tính bền vững của Hyperliquid, đặc biệt khi nó xảy ra chỉ vài tuần trước vụ JELLY lớn hơn vào cuối tháng 3/2025. Nhiều người dùng bắt đầu gọi Hyperliquid là “sân chơi của cá voi”, nơi các nhà giao dịch nhỏ lẻ dễ bị tổn thương.
- So sánh với các vụ trước: Một số người liên hệ vụ này với chiến lược “pump and dump” cổ điển, nhưng ở quy mô lớn hơn nhờ đòn bẩy. Tuy nhiên, vì ETH là tài sản có thanh khoản cao, không có bằng chứng rõ ràng về thao túng giá trực tiếp từ whale này.
- Phản ứng cộng đồng: Trên X, nhiều ý kiến trái chiều xuất hiện. Một số ca ngợi whale này là “thiên tài giao dịch”, trong khi những người khác chỉ trích Hyperliquid vì đã tạo điều kiện cho hành vi gây tổn hại đến hệ sinh thái.
Vụ việc là một hồi chuông cảnh báo cho Hyperliquid và các DEX tương tự. Nó cho thấy rằng, dù công nghệ blockchain và DeFi mang lại sự tự do tài chính, nhưng việc thiếu các biện pháp bảo vệ và quản lý rủi ro có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Nếu whale này thực sự là William Parker như ZachXBT cáo buộc, thì vụ việc còn đặt ra vấn đề lớn hơn về việc các nhân vật có tiền sử phạm tội lợi dụng các nền tảng phi tập trung để trục lợi.
Vụ việc JELLY và cáo buộc thao túng thị trường
Thông tin vụ việc
Gần đây, Hyperliquid phải đối mặt với một vụ khai thác nghiêm trọng liên quan đến token JELLY. Một “crypto whale” (cá voi tiền điện tử) đã thực hiện một chiến lược thao túng giá phức tạp:
- Whale này được cho là đã nạp khoảng 7 triệu USD vào ba tài khoản trên Hyperliquid trong thời gian ngắn.
- Sau đó, họ mở vị thế đòn bẩy lớn: Hai tài khoản đánh lệnh LONG và một tài khoản bán khống SHORT token JELLY, một memecoin có thanh khoản thấp trên mạng Solana.
- Kết quả là giá JELLY tăng vọt 400%, khiến vị thế bán khống bị thanh lý. Tuy nhiên, do quy mô vị thế quá lớn, Hyperliquid không thể thanh lý ngay lập tức mà chuyển khoản lỗ sang Hyperliquidity Provider Vault (HLP) – quỹ thanh khoản của nền tảng.
- Whale này kiếm được lợi nhuận ước tính ít nhất 6,26 triệu USD từ vụ việc, trong khi HLP phải gánh khoản lỗ lên tới 10-13 triệu USD (một số nguồn thậm chí ước tính nguy cơ lỗ tiềm tàng lên đến 230 triệu USD nếu giá JELLY tiếp tục tăng).
Chi tiết xem tweet: https://x.com/arkham/status/1905003319069688095
Phản ứng của Hyperliquid và các chỉ trích liên quan
Hyperliquid sau đó đã phản ứng bằng cách:
- Đóng băng giao dịch JELLY và bỏ niêm yết (delist) token này, với lý do “hoạt động thị trường đáng ngờ”.
- Can thiệp thủ công bằng cách ghi đè giá oracle (giá tham chiếu) và đóng vị thế ở mức thấp hơn so với giá thị trường thực tế, một động thái gây tranh cãi lớn.
- Hyper Foundation (tổ chức phi lợi nhuận của Hyperliquid) cam kết bồi thường cho hầu hết người dùng bị ảnh hưởng, trừ các địa chỉ liên quan đến kẻ khai thác.
Vụ việc đã làm dấy lên nhiều câu hỏi và chỉ trích:
- Tính phi tập trung: Hyperliquid tự quảng bá là DEX, nhưng việc đội ngũ can thiệp nhanh chóng (validator bỏ phiếu delist trong 30 phút) và ghi đè oracle khiến nhiều người nghi ngờ mức độ phi tập trung thực sự của nền tảng. Một số ý kiến cho rằng đây là hành vi giống sàn tập trung (CEX) hơn.
- Rủi ro đòn bẩy cao: Việc cho phép giao dịch đòn bẩy lớn trên các token thanh khoản thấp như JELLY bị coi là lỗ hổng thiết kế, dễ bị khai thác.
- So sánh với FTX: CEO của Bitget, Gracy Chen, đã công khai gọi Hyperliquid là “FTX 2.0“, ám chỉ nguy cơ sụp đổ do thiếu minh bạch và quản lý rủi ro kém. Điều này làm gia tăng lo ngại trong cộng đồng.
- Cạnh tranh từ CEX: Một số người dùng trên X cho rằng các sàn lớn như Binance và OKX đã cố tình niêm yết hợp đồng tương lai JELLY ngay trong lúc Hyperliquid gặp khủng hoảng, như một “đòn tấn công” nhằm làm suy yếu đối thủ.
Tác động đến Hyperliquid:
- Token gốc của Hyperliquid, HYPE, đã giảm giá mạnh (khoảng 20% sau vụ việc) do mất niềm tin từ cộng đồng.
- Dù Hyperliquid cam kết bồi thường, vụ việc đã làm tổn hại danh tiếng của họ, vốn từng được xem là một trong những DEX hàng đầu cạnh tranh với các sàn tập trung về khối lượng giao dịch.
Nguồn: Tổng hợp
